Wat is dit precies en waarom is dat nou zo belangrijk?
En hoe krijg ik de CPS-ratio omlaag?
"CPS" staat voor "Characters Per Second" en is een maat voor de benodigde leessnelheid. Bijvoorbeeld: een ondertitelregel bestaat uit 30 tekens en staat twee seconden in beeld. De CPS-ratio is dan 15 (30:2=15). Hoe hoger dat getal, hoe sneller je moet lezen.
Waarom is een lage CPS-ratio belangrijk?
Dit is een belangrijke factor voor goede ondertitels, die helaas veel te vaak wordt vergeten door vertalers die 'alleen maar' vertalen. Met name omdat Engels vaak veel korter is dan Nederlands. Ook zijn Engelse ondertitels in beginsel helemaal 'verbatim' - d.w.z. alles wat gezegd wordt, wordt ook precies ondertiteld, ook al is er te weinig tijd. Als je alles dan letterlijk gaat vertalen is, het resultaat bijna altijd te veel tekst in te weinig tijd.
Tekst die weer uit beeld verdwijnt voordat je klaar bent met lezen, wordt door de kijker ervaren als 'niet-vertaald'. Dat is al erg genoeg. Maar bovendien raken je hersenen er even door 'van slag' (je probeert de halve zin alsnog te begrijpen). Als de volgende tekst dan kort daarop volgt, zit je nog in die verwarring en heb je wellicht weer opnieuw te weinig tijd. Nog erger is het als die volgende ondertitel ook weer te weinig leestijd heeft.
Wat is de bedoeling, wat is 'goed'?
Een CPS-ratio van maximaal 20-22 is rustig genoeg, en hou een absoluut maximum aan van 24, voor een enkele keer onder bepaalde voorwaarden. Daarboven is echt 'no-go' en dan moet je een andere oplossing zoeken. Gevorderde ondertitelaars zullen een (veel) lager maximum aanhouden. Wat je ook aanhoudt als maximum, kijk altijd of je niet wat lager uit kunt komen. Hoe minder tijd je nodig hebt voor de tekst, hoe rustiger het is en hoe meer tijd je hebt om ook het beeld te volgen.
Hoe kun je de CPS-ratio zien?
Goede ondertitelsoftware zoals Subtitle Edit geeft de CPS-ratio aan. Je kunt hier ook een waarde instellen als maximum, zodat je in één oogopslag kunt zien of regels daarboven uitkomen. Zie hieronder. Het oranje gekleurde celletje in de kolom "Duration" geeft aan dat er iets mis is. De roodgekleurde tekst "Chars/sec" is de feitelijke CPS-ratio, hier roodgekleurd, omdat het echt te veel is.
- subtitle_edit_cps.png (10.41 KiB) Viewed 19774 times
Er zijn verschillende oplossingen. Welke mogelijk is en wat de beste oplossing is, verschilt per geval. Maar hier zijn een paar ideeen:
1. Simpelweg de duratie verlengen.
• Als je na de gesproken tekst stilte hebt, kun je de uitlooptijd verlengen. Een ondertitel mag best nog 600-1000 ms in beeld zijn nadat de spreker is uitgesproken.
• Stille tijd voor de gesproken tekst staat min of meer vast. Een incue van ca. 150 ms is uitstekend. Je kunt dit niet veel groter maken.
2. Herschrijven van de zin, woordjes weglaten, kortere synoniemen gebruiken. Laat zinloze herhalingen of betekenisloze toevoegingen weg (sowieso een goed idee, ook als er geen tijdgebrek is).
Bijvoorbeeld:
• "Kunt u mij vertellen hoe laat het is?" → "Hoe laat is het?"
• "Het kan me echt geen ene zier schelen wat jij hierover denkt." → "Het kan me niets schelen wat jij denkt."
• "Ik heb geen idee. Geloof me, ik weet het echt niet." → "Ik weet het echt niet."
3. Samenvoegen.
• Soms heeft een regel te weinig tijd (hoge CPS), maar wordt meteen gevolgd of voorafgegaan door een regel met meer dan genoeg tijd (lage CPS). Als je die twee nu samenvoegt, krijg je een 'gemiddelde' CPS. Als bonus ook nog de ongebruikte tijdsruimte tussen die twee regels. Bij elkaar is dat misschien wèl voldoende. Let op regellengte en eventueel dialoogstreepjes.
• Soms zit er een regel in de weg waarin iemand alleen maar "ja" zegt. Laat dat dan gewoon weg, de meesten begrijpen "yeah" wel, zeker in combinatie met een gezichtsuitdrukking of ja-knikken. Wellicht dat je daarna wel succesvol kunt samenvoegen.
• Soms praten twee of drie mensen door elkaar heen. Dan kan het een oplossing zijn om de volgorde te veranderen. Maar maak dit niet te bont.
Soms bereik je pas je doel nadat je een combinatie van die drie hebt toegepast.
Ten overvloede: dit kun je alleen echt goed doen met goede ondertitelsoftware, zoals Subtitle Edit. Weergave van duratie, regellengte en CPS is een must. Audio en ondertitels die visueel op een tijdslijn wordt weergegeven (zoals de wave-form bij Subtitle Edit) is een erg prettig hulpmiddel.
Wees creatief, voorzichtig en niet te snel tevreden
